فیبر نوری یکی از پیشرفته‌ترین بسترهای انتقال داده محسوب می‌شود که اطلاعات را با استفاده از نور یا فوتون منتقل می‌کند. این کابل‌ها از رشته‌های بسیار نازک و شکننده‌ای تشکیل شده‌اند که به آن‌ها هسته یا «Core» می‌گویند. جنس تارهای فیبر معمولاً از شیشه یا پلاستیک است و تعداد این تارها در کابل، حجم اطلاعات قابل انتقال را تعیین می‌کند.
کابل‌های فیبر نوری در مدل‌های مختلفی مانند ۱۲، ۲۴، ۴۸ و ۱۴۴ تار (Core) عرضه می‌شوند و قادرند اطلاعات را با سرعت‌هایی در حد گیگابیت و حتی بیش از ۱۰ گیگابیت بر ثانیه منتقل کنند. دلیل این سرعت بالا، استفاده از نور به عنوان حامل اطلاعات است. فیبر نوری امروزه در شبکه‌های کامپیوتری، دیتاسنترها، مخابرات، اینترنت خانگی، ارتباطات بین شهری و بسیاری از زیرساخت‌های دیگر استفاده می‌شود.
ساختار کابل فیبر نوری
کابل فیبر نوری از چهار بخش اصلی تشکیل شده است:
- هسته (Core): رشته بسیار نازک از جنس شیشه یا پلاستیک که نور در آن منتقل می‌شود.
- روکش داخلی (Cladding): لایه‌ای اطراف هسته که با ایجاد بازتاب داخلی، نور را داخل هسته نگه می‌دارد.
- لایه محافظ (Coating): چند لایه پلاستیکی که کابل را در برابر فشار، ضربه و کشش محافظت می‌کند.
- جکت (Jacket): پوشش بیرونی کابل که آن را در برابر عوامل محیطی مانند گرما، سرما، و رطوبت محافظت می‌کند.
انواع کابل فیبر نوری
فیبر نوری از نظر نوع انتقال به دو دسته اصلی تقسیم می‌شود:
1. سینگل مود (Single Mode):
- هسته‌ای باریک‌تر (حدود ۵ میکرومتر)
- مناسب برای فواصل طولانی
- منبع نور: لیزر
- تضعیف سیگنال کمتر
2. مالتی مود (Multi Mode):
- هسته‌ای پهن‌تر (۵۰ میکرومتر یا بیشتر)
- مناسب برای فواصل کوتاه‌تر
- منبع نور: LED
- امکان انتقال چند پرتو نور با طول‌موج‌های مختلف
- پهنای باند بالا ولی با تضعیف بیشتر در مسافت طولانی
فیوژن فیبر نوری
در صورت آسیب یا قطع شدن کابل فیبر نوری، لازم است با استفاده از دستگاهی به نام Fusion Splicer عملیات جوش دادن یا «فیوژن» انجام شود تا ارتباط مجدد برقرار گردد.
تجهیزات شبکه فیبر نوری
برای راه‌اندازی و مدیریت شبکه‌های مبتنی بر فیبر نوری از تجهیزات زیر استفاده می‌شود:
1. پچ کورد فیبر نوری
کابلی است با کانکتور در دو سر که برای اتصال بین تجهیزات استفاده می‌شود. انواع پچ کورد شامل SC، LC، ST، FC، MTRJ و ترکیبی مانند SC-LC می‌باشد.
2. پچ پنل فیبر نوری
برای مدیریت و آرایش کابل‌ها و محافظت از فیوژن‌ها به کار می‌رود. دو نوع دارد:
- دیواری: ظرفیت ۶ تا ۱۲ تار
- رکمونت: قابل نصب در رک شبکه، با ظرفیت‌های ۱۲، ۲۴ یا ۴۸ پورت
3. آداپتور فیبر نوری
قطعه‌ای کوچک که برای اتصال دو کابل فیبر نوری استفاده می‌شود. در انواع SC، LC، E2000 و… موجود است.
4. پیگتیل فیبر نوری
کابل فیبری که تنها یک سر آن دارای کانکتور است و سر دیگر آن برای فیوژن استفاده می‌شود.
مزایای فیبر نوری
- پهنای باند بسیار بالا
- مناسب برای فواصل طولانی
- افت سیگنال بسیار کم نسبت به کابل مسی
- مقاوم در برابر نویز و تداخل الکترومغناطیسی
- امنیت بالا در انتقال داده
- قابلیت دستیابی به سرعت‌های ۱۰ گیگابیت و بیشتر
انواع کانکتور فیبر نوری
انواع کانکتورهای رایج عبارت‌اند از:
- LC: کوچک و جمع‌وجور، مناسب برای سینگل‌مود
- SC: پرکاربرد در مخابرات، طراحی ساده با قفل داخلی
- ST: محبوب قدیمی، اتصال ساده با نوک صاف
- FC: دارای ساختار فلزی و مناسب برای محیط‌های پر لرزش
- MTRJ: شبیه RJ45 با طراحی مکانیکی خاص
- E2000: گران‌قیمت‌تر، دارای مکانیزم Spring-loaded برای ایمنی بیشتر
- MU: شبیه SC ولی با طراحی کوچکتر و مکانیزم فشاری
اینترنت فیبر نوری و FTTH
یکی از کاربردهای گسترده فیبر نوری در اینترنت پرسرعت خانگی با فناوری FTTH (Fiber To The Home) است. در این فناوری، سرویس‌هایی مانند اینترنت، IPTV و سایر خدمات دیجیتال با سرعت بالا از طریق فیبر نوری مستقیماً به منزل مشترک ارائه می‌شوند.
در ایران، شرکت مخابرات پروژه FTTH را با نام تجاری تانوما اجرا کرده است. این سرویس نه‌تنها جایگزینی برای کابل‌های مسی است، بلکه باعث افزایش چشمگیر کیفیت ارتباط، حذف نویز و ارائه سرعت‌هایی بسیار بالاتر از ADSL می‌شود.
برای ثبت‌نام یا اطلاع از مناطق تحت پوشش تانوما، کافی است به وب‌سایت مخابرات شهر خود مراجعه نمایید.