شبکه‌های رایانه‌ای معمولاً از دو دسته تجهیزات اصلی تشکیل می‌شوند: تجهیزات فعال (Active) و تجهیزات غیرفعال (Passive). در این میان، تجهیزات پسیو به عنوان شالوده اصلی شبکه ایفای نقش می‌کنند و بستر لازم برای عملکرد مناسب سایر اجزا را فراهم می‌سازند. از جمله مهم‌ترین تجهیزات پسیو می‌توان به پچ کورد، کابل شبکه و پچ پنل اشاره کرد.
تعریف و ویژگی‌های تجهیزات پسیو شبکه
تجهیزات پسیو شبکه به اجزایی اطلاق می‌شود که مستقیماً در انتقال و پردازش داده‌ها دخالت ندارند، بلکه وظیفه آن‌ها ایجاد، سازماندهی و پیکربندی زیرساخت فیزیکی شبکه است. شبکه پسیو (Passive Network)، که گاهی به عنوان “شبکه غیرفعال” نیز شناخته می‌شود، به نوعی از معماری شبکه اشاره دارد که در آن، اجزای شبکه توانایی پردازش اطلاعات یا تغییر رفتار به صورت پویا را ندارند. در این نوع شبکه، عملکرد گره‌ها (Nodes) از پیش پیکربندی شده و بدون امکان اعمال دستورالعمل‌های پویا است؛ بنابراین، این گره‌ها صرفاً اطلاعات را عبور می‌دهند یا منتقل می‌کنند.
در چنین ساختاری، معمولاً روترها و تجهیزات اکتیو مسئول پردازش داده‌ها هستند، در حالی که تجهیزات پسیو صرفاً نقش پشتیبانی و فراهم‌سازی بستر مناسب برای عملکرد تجهیزات اکتیو را بر عهده دارند. برای پیاده‌سازی شبکه‌های پسیو، بهره‌گیری از تجهیزات تخصصی ضروری است تا زیرساخت مورد نیاز به درستی تأمین گردد.
معرفی مهم‌ترین تجهیزات پسیو شبکه
تجهیزات پسیو شامل اجزای گوناگونی هستند که در ادامه، مهم‌ترین آن‌ها معرفی می‌شوند:
۱. پچ کورد (Patch Cord)
پچ کوردها کابل‌های کوتاهی هستند که برای اتصال تجهیزات نزدیک به یکدیگر به کار می‌روند. این کابل‌ها در دو نوع مسی و فیبر نوری تولید می‌شوند و معمولاً طول آن‌ها کمتر از پنج متر است. کاربرد پچ کوردها در اتصال تجهیزات شبکه نظیر سوئیچ، روتر و سیستم‌های رایانه‌ای به یکدیگر است. پچ کوردهای فیبر نوری دارای ساختار متفاوتی نسبت به نوع مسی هستند و دو سر آن‌ها به کانکتور متصل می‌شود.
۲. رک (Rack)
رَک ساختاری کابینتی‌شکل است که برای سازماندهی و نگهداری تجهیزات پسیو و اکتیو شبکه طراحی شده است. رک‌ها اغلب در مراکز داده، اتاق‌های سرور و سایر محیط‌های تخصصی نصب می‌شوند و توانایی نگهداری تجهیزاتی نظیر سوئیچ، روتر، پچ پنل و سرور را دارند. این رک‌ها بسته به نیاز به دو صورت ایستاده یا دیواری عرضه می‌شوند.
۳. کیستون شبکه (Network Keystone)
کیستون‌ها قطعاتی هستند که به عنوان واسطی برای اتصال کابل‌های مسی به تجهیزات شبکه به کار می‌روند. این اجزا که معمولاً از پلاستیک یا فلز ساخته می‌شوند، در دسته‌بندی‌هایی نظیر Cat5، Cat5e، Cat6، Cat7a و Cat8 قرار دارند. استفاده صحیح از کیستون‌ها می‌تواند تأثیر قابل‌توجهی بر افزایش کیفیت و سرعت ارتباطات شبکه داشته باشد.
۴. پچ پنل (Patch Panel)
پچ پنل یکی از اجزای کلیدی در زیرساخت پسیو شبکه است که جهت مدیریت متمرکز کابل‌ها مورد استفاده قرار می‌گیرد. این تجهیز غالباً درون رک نصب می‌شود و امکان مرتب‌سازی، تغییر مسیر و جابجایی کابل‌ها را برای مدیر شبکه فراهم می‌کند.
۵. کابل شبکه (Network Cable)
کابل‌های شبکه وظیفه انتقال داده‌ها میان تجهیزات مختلف را بر عهده دارند. این کابل‌ها دارای انواع و اندازه‌های مختلفی هستند و بسته به نوع کاربرد، از مقاومت‌های متفاوتی نیز برخوردارند. برخی از کابل‌ها با ویژگی‌هایی نظیر ضد آب بودن برای استفاده در محیط‌های بیرونی طراحی شده‌اند.
۶. داکت و ترانک (Duct & Trunking)
داکت‌ها و ترانک‌ها محفظه‌هایی هستند که جهت عبور و نظم‌دهی کابل‌های شبکه به کار می‌روند. این تجهیزات معمولاً از جنس PVC، PE یا LSZH ساخته می‌شوند. تفاوت اصلی میان این دو در میزان حجمی است که پشتیبانی می‌کنند؛ به گونه‌ای که ترانک‌ها برای کابل‌های پرحجم‌تر و داکت‌ها برای مسیرهای سبک‌تر مورد استفاده قرار می‌گیرند.
در مجموع، تجهیزات پسیو بخش حیاتی از هر شبکه رایانه‌ای محسوب می‌شوند که با فراهم‌سازی زیرساخت مناسب، بستری پایدار و منظم برای انتقال اطلاعات ایجاد می‌کنند. بهره‌گیری صحیح از این تجهیزات، نقش مهمی در افزایش کارایی، امنیت و پایداری شبکه خواهد داشت.